Hoe ben je in Estepona gekomen?
Eerst vlogen we van Zuid-Afrika naar Nederland en daarna kochten we een auto en reden naar deze stad.

Waarom koos je voor Estepona?
Ik vond de straten leuk, het was schoner en meer open dan in de andere steden rond Marbella, die voelen meer als townships, als een toevoeging, waarbij Estepona een duidelijke kern en grenzen heeft. Estepona heeft een goede uitstraling. Ik dacht dat het misschien een leuke plek was om te wonen.

Waarom Andalusië en geen ander deel van Spanje?
Er zijn hier meer buitenlanders, er is meer werk om mee te beginnen en een grotere variatie wat betreft buitenlanders. Het helpt altijd als er afwisseling is, dat maakt ruimdenkender.

Spreek je Spaans?
Een beetje, maar genoeg om rond te komen, ik heb het gewoon geleerd door met mensen te praten. Op de moeilijke manier.

Je bent loodgieter, heb je een studie in die richting gevolgd?
Ja, na twee jaar in het leger heb ik een stage van vijf jaar in Zuid-Afrika gevolgd. In mijn leerjaren vond ik het loodgieten saai, omdat je gewoon leert en niets doet, je kunt niets aanraken omdat je gewoon constant moet leren. Het werd behoorlijk frustrerend. Ik ben erg creatief en ik wil dingen maken. Ik begon schoenen te maken, zonder dat van iemand te leren, autodidact.

Hoe heb je leren kennen zonder enige kennis?
God gaf me wijsheid. Er waren geen boeken over. Ik vond tweedehands materialen van een schoenmakers bedrijf. We hadden toen geen internet. Ik ging naar de grote bibliotheek in de hoofdstad Pretoria en kon geen enkel boek over schoenen maken vinden. Het was gewoon leren door vallen en opstaan. Uiteindelijk schreef ik een boek over het maken van schoenen, zodat andere mensen niet dezelfde ellende hoefden te ondergaan om het wiel opnieuw uit te vinden. Welk type leer is uitrekbaar, het rubber, de lijm, de soorten stiksels en gereedschappen. Ik kreeg hier en daar wat informatie kreeg en zo leerde ik. Ik publiceerde het boek in 1992. En ik verkocht al deze boeken in de lederzaken, hobbywinkels in Pretoria, maar alleen in de buurt waar ik woonde. Ik denk dat ik daarmee het leven voor velen gemakkelijker heb gemaakt.

Heb je ook veel schoenen verkocht?
Ja heel veel! Ik opende een winkel in Pretoria en leerde daar mensen schoenmaken en begon een studio om studenten op te leiden.

Waar woonde je in Zuid-Afrika?
In Pretoria, in Port Elizabeth, Durban, in Transkei, het thuisland van de Xhosas, in Kwandebele, het thuisland van de Ndebeles, daar deed ik zendingswerk en zij vroegen mij of ik de mensen wilde leren om schoenen te maken.

Waarom ben je uit Zuid-Afrika verhuisd?
De criminaliteit zorgde ervoor dat we ons niet meer welkom voelden. Het maakt niet uit wat je hebt gedaan, hoeveel je anderen geholpen hebt. Je wordt verantwoordelijk gemaakt voor ieders pijn en lijden, ook al was wat je deed precies het tegenovergestelde. De schuld krijgen van de armoede van andere mensen maakt me echt van streek. Als ik niets had gedaan voor mensen die ik kon begrijpen, maar we hadden juist veel opgeofferd om mensen te helpen,. We hadden ook gewoon in de stad kunnen blijven en plezier maken… maar ik wilde mensen gaan helpen. Dus we vonden dat het tijd was om te gaan, het werd naar en gevaarlijk. Mensen zullen zich het goede dat we hebben gedaan niet herinneren, ze zullen alleen alles opsommen wat we niet hebben gedaan. Je went eraan om in gevaar te leven, maar ik wil niet wennen aan het slapen met één oog open.

Ik denk dat je voor veiligheid hebt gekozen?
Ja, ik wilde eerder vertrekken, voordat we gehaast alles op zouden moeten geven. Maar ik zie potentie in Estepona en langs de kust hier. Het zijn de lokale mensen die zich moeten realiseren dat het binnenhalen van nieuwe mensen goed is voor de economie en dat het delen van ideeën gezond is. In het oude Zuid-Afrika maakten eerst de blanken de regels, nu zijn het alleen de zwarte mensen die de regels maken, er was en is nooit een balans, weet je. Wat moet je als buitenlander geven? Wat kan je zeggen? Ze willen niet naar je luisteren, omdat je een buitenlander bent. Ze moeten beseffen dat het de boel op kan krikken. Het is goed voor een plek. We hebben allemaal iets te geven. Ze zouden meer open moeten staan voor buitenlanders, behalve dat ze ze interessant vinden voor hun geld. We kunnen over en weer van elkaar leren. Anders blijven we hetzelfde en worden we mentaal armer. Ik denk dat als je veel hebt meegemaakt in het leven, je ziet hoe dat door te denken in een tunnelvisie dingen helemaal verkeerd kunnen lopen. Ik heb daar pijn en armoede uit zien komen.

Om dezelfde reden is je broer ook uit Zuid-Afrika vertrokken?
Ja, hij verhuisde om dezelfde reden naar Nederland, we zagen het steeds erger worden. Nu vertrekken mensen steeds meer. Ze overwegen om hun huizen af te sluiten en te vertrekken, ze worstelen met het verkopen van hun huizen en er de regering neemt de huizen zonder enige vergoeding in beslag.

Mis je Zuid-Afrika?
Ja, vreselijk, ik zou morgen teruggaan als er een positieve verandering is. Ik mis het land en de mensen, ik haat het misbruik, de leugens van de politici, alleen bezig met hun eigen agenda. Ik denk dat de meeste Zuid-Afrikanen daar een hekel aan hebben.

Dus jullie waren het er allemaal over eens om te vertrekken?
Ja, ik denk dat het het moeilijkst was voor mijn vrouw Samantha, omdat ze niet van veranderingen houdt, Jazmynne, onze dochter, was heel gemakkelijk en onze zoon Dane moest een paar goede vrienden achterlaten. Op dat moment woonden we in Karoo, wij hebben daar zulke aardige mensen ontmoet.

Wat is er zo speciaal aan Karoo?
Karoo is de plek die bekend staat om de grootste exporthandel van struisvogels ter wereld. Ik denk dat dit de mooiste plek is waar ik ooit in mijn leven heb gewoond en waar ik de beste vrienden heb ontmoet. Ik mis dat verschrikkelijk. Ik zou graag teruggaan. Er gaan ongeveer 5 wegen de stad in, midden in de Karoo, grote bergen. Maar je voelt je nooit claustrofobisch of gevangen, je hebt gewoon de ruimte. Het is 50 km van de kust, dus ik kon gaan speervissen. Maar ook daar werd het gevaarlijk. Veel drugscriminaliteit en diefstal. Het was bijna normaal: ‘Je bent wit, dus je zult wel iets hebben…’ Elke dag werd er wel 5 of 6 keer op de deur geklopt voor eten. Dus kocht ik altijd extra blikjes vis en brood, zodat we iets konden geven. Elke dag gaven we van alles weg, maar je kon niet veel geven, want er kwamen ook nog anderen. En er zijn veel kinderen zonder vaders. Moeders met 8 tot 10 kinderen zonder voedsel… Mensen nemen slechte beslissingen…

Sliep je ’s nachts met al deze problemen om je heen?
Ja, we hadden de afspraak dat Dane en ik na het werk gingen slapen en Jazmynne bleef dan wakker en ’s morgens ging zij naar bed. Samantha maakte zich helemaal geen zorgen, zij is een kunstenaar, met haar hoofd in de wolken. Maar zo te moeten leven is rot. Je weet nooit wanneer je veilig bent. We zijn een keer drie keer in 1 week beroofd. Ze stalen al onze fietsen, al mijn gereedschap, dus ik kon niet werken … Dus we vertrokken en we besloten onderweg een plan te maken. We hebben veel opgegeven. Mijn zaken gingen goed, ik zal hier nooit doen zoveel bereiken als ik daar heb gedaan. Dus ik vertrok zeker niet om meer geld te verdienen, mijn bankrekening kan dat bewijzen.

Ik weet dat het maken van schoenen en loodgieten niet je enige vaardigheden zijn, je maakt ook kunstobjecten, toch?
Ja, ik begon sculpturen te maken toen ik missiewerk deed in Kwandebele, ik leerde mensen schoenen, riemen en tassen maken. Tussendoor ging ik dingen lassen en dingen maken, er lag daar veel schroot. Gewoon om creatief te zijn. Zodra ik iets heb overwonnen, verveel ik me. Ik heb iets nieuws nodig, een nieuw project, een boek om te schrijven. Ik hou van uitdagingen. Soms moet ik mijn vrouw en kinderen mijn excuses aanbieden. Ik doe zo graag nieuwe dingen. Ik wil bergen verzetten. Dat is mijn probleem.

Wat droomde je toen je 7 jaar oud was, wat zou je in de toekomst willen doen?
Ik wilde voor mensen zorgen, dat was mijn droom. Ik stelde me altijd voor dat ik vreemden zou opnemen en voor ze zou zorgen en ze zou voeden en kleding voor ze zou regelen. En toen zei mijn familie dat ik priester moest worden en stopte ik onmiddellijk met dat idee. Toen ik op de kostschool zat, had ik al ontdekt dat religieuze mensen geen mededogen in hun hart hadden, alleen wetten.

Dus je ging naar kostschool?
Ja, sinds ik vijf jaar oud was. Dat was moeilijk, een maand zonder mijn moeder… Logeren in the middle of nowhere, een school op het platteland. Maar je bent vijf jaar, je weet niet beter. Je kunt het niet vergelijken. Vroeger was het normaal om naar kostschool te gaan, want dat was gratis. Zodat ouders konden werken. We hadden geen vader, dus het was makkelijk voor mijn moeder, weet je. Mijn broer zat ook op dit internaat, hij is twee jaar ouder dan ik. Mijn broer deed het niet zo goed, omdat hij al dingen opmerkte, dat er dingen niet klopten. Voor mij was het gewoon alweer een uitdaging, overleven.

Omdat je vader …?
Mijn vader scheidde van mijn moeder toen ze zwanger van me was. Ik heb hem maar 3 keer gezien. Hij heeft ons ooit ontvoerd toen we ongeveer 6 jaar oud waren en de laatste keer dat hij ons naar de kerk wilde brengen, zei ik: ‘Oké, cool!’ Dus mijn moeder heeft ons netjes aangekleed. En toen zei hij: ‘Ik kom zo terug, ik ga even snel naar een vriend.’ En dat betekende  eigenlijk dat hij nooit meer terugkwam. We wachten nog steeds op hem. Ik heb er vrede mee, ik heb hem vergeven. Maar ik wilde het veel beter doen dan hij. Ik nam de beslissing om de beste vader te worden die ik kan zijn…

Hoe heb je Samantha ontmoet?
Toen ik de schoenenwinkel in Sunnyside had, kwam ze langs, ik gaf les en toen zag ik haar praten met een van mijn vrienden. Ik begroette haar net en later zag ik haar weer in een club en daar begon het. Samantha maakte in die tijd kleding en ze vroeg of ze wat kleding in mijn winkel mocht ophangen en toen ik ermee instemde liep ze naar binnen en nam het over. Dat was het. Onze liefde groeide. Groeiende liefde duurt langer… hoewel er geen recept voor liefde is, zijn we nu 26 jaar samen. We zijn goed voor elkaar, we moeten van elkaar leren. En we zetten elkaar een beetje recht, zoals: ‘Je vliegt nu te hoog!’ of ‘je onderschat jezelf’, dat soort dingen. Als ik naar mijn kinderen kijk, denk ik altijd: ‘Wat een goede beslissing!’ Wow!! Dat is een goede zet geweest!’

Jullie vormen toch een gelukkig gezin?
Ja, mijn kinderen hadden overal kunnen slapen, bij vriendjes, maar ik wilde ze dichtbij houden. Wij zijn alleen maar overal heen gestuurd, naar kostscholen, ik wilde een verschil maken.

Jullie kinderen zijn nu 23 en 18 jaar oud en wonen nog allemaal samen?
Ja, ik wil dat ze zo lang mogelijk bij ons blijven. Ik houd ze niet tegen, ik wil dat ze ervaringen opdoen. Als ze problemen hebben, wil ik dat ze altijd met ons praten. Ik wil niet dat ze in stilte lijden. Ik hoop dat ze weten dat ze over alles kunnen praten, ik ben er voor hen.

Wat vind je leuk in Estepona?
Sommige mensen die we hebben ontmoet. Sommige zijn echt cool. Ik ben geen tapasbars type. Ik hou niet van glitter en glamour, zo ben ik niet aangelegd, ik heb te veel gezien. Ik heb in mijn leven te veel realiteit gezien om in onechtheid te trappen. De Middellandse Zee is dood, hij is leeg. Ik kan hier niet speervissen en het rioolwater gaat de zee in. Ik ben niet onder de indruk van de natuur hier. Als je hier in de bergen rijdt, vind je overal afval, mensen gooien hier tegels, cement daar. Zo vreemd. Waarschijnlijk is het gewoon dit gebied, misschien gebeurt dit niet in het noorden… Voor afval langs de weg gooien zou je een boete moeten krijgen. Ik hou van de straten als je Estepona binnenrijdt, het is prachtig vanuit beide richtingen, de bomen en de prachtige bloemen overal. Op het eerste gezicht is het erg mooi. Ze doen erg hun best om de stad mooi te maken en dat respecteer ik.

Doe je veel loodgieterswerk in Estepona en omgeving?
Ja heel veel. Het is duidelijk dat er hier niet veel gekwalificeerde loodgieters zijn. Er zijn veel beunhazen. Er zijn geen echte regels, omdat er geen officiële loodgieters opleiding is in Spanje, of stage lopen bij een oude loodgieter. Zolang het er maar mooi uitziet… het hoeft niet perfect te werken.

Hoe wisten je klanten je te vinden?
Ik heb net in het begin geadverteerd en kreeg ook veel werk via mond-tot-mondreclame. Van daaruit groeide het gewoon. En bedrijven zochten iemand voor echt gespecialiseerd werk en toen ontdekten ze mij en kon ik een aantal van hun problemen oplossen. Ik hou van de Scandinavische klanten, de Ieren en Duitsers, zij doen niet moeilijk over de prijs. Ze betalen gewoon voor kwaliteitswerk. Maar er zijn mensen die niet graag betalen voor hoogwaardig loodgieterswerk, ze willen de prijs naar beneden drukken en trekken zo de inspiratie voor je vak uit je hart .

En werk je samen met je zoon Dane?
Ja, hij leert het loodgieten van mij. Ik specialiseerde me in Zuid-Afrika in verwarming: open haarden en centrale verwarming, dus daar begon hij met leren. Maar omdat het hier niet zo koud wordt valt er ook niet veel te verwarmen. Ik schreef ook een handleiding over verwarming: open haarden, zuurstof, soorten installaties, soorten materialen. Na een aantal cursussen werd ik in 2006 gekwalificeerd gastechnicus in Kaapstad, Zuid-Afrika. Maar deze kwalificatie kan ik hier helaas niet gebruiken. Ik zou alles opnieuw moeten doen. Maar ik kan gasinstallaties repareren. Ze kunnen je tenslotte toch niet tegenhouden om iemands huis veilig te maken?

Nogmaals over je kunst en sculpturen, je hebt onlangs een vrouw gemaakt van ijzer en dat bewegende object…
Ah ja, de grote Phoenix, Dane en ik hebben daaraan gewerkt. De meeste dingen doen we samen. Dane heeft geduld en ik heb de ideeën. Goede combinatie. Misschien neemt leeftijd het geduld weg… Alles hangt af van het betalen van de rekening. Als je geld nodig hebt, verlies je het geduld. Dus je haast je. Dane is mijn laatste leerling. Je moet iemand alles opnieuw leren. Hij kan nu iedereen leren wat ik hem leer. Ik ben het lesgeven beu, ik heb de prijs moeten betalen voor wat ik weet. Dane weet het te waarderen. Hij weet wat er nodig is om kennis op te doen. Hij kent mijn levensverhaal, daarom… en ik ben erg dankbaar dat hij van mij wilde leren.

Hoe kom je op de ideeën voor je sculpturen?
Ze komen gewoon op, ik combineer metaal, cement, gietwerk, leer, ik ga naar de schroothoop en dan koop ik de dingen die misschien potentie hebben, oude dingen, iets vreemds. Het is vaak heel makkelijk in je hoofd en dan begin je met het in elkaar zetten en moet je het gewoon zijn gang laten gaan. Soms is het een strijd. Ik heb net een vrouw gemaakt, dat was echt moeilijk. De manier waarop we zijn gemaakt is zo mooi. Het is een strijd voor mannen en vrouwen om elkaar te begrijpen, maar het is leuk om het te ontdekken. Ik hou van de vrouwelijke vorm. De schouders, de heupen, de nek, dan merk je wat de aantrekkingskracht is, het ligt er niet bovenop, er is ook een zekere zoetheid. Ik ben blij dat ik de vrouwelijke sculptuur heb gemaakt, want nu waardeer ik het meer. Ik zou graag meer ijzer gieten en oude elektronische dingen gebruiken, ik maak graag kunst in beweging. Kinetische kunst. Zo zou ik graag groot te werk gaan.

Nu heb je de ruimte voor je eigen galerij, in het industrieterrein van Estepona?
Ja, ik weet niet of het hier werkt. Misschien zou langs de kust in Marbella een betere plek zijn, maar mensen kunnen hier komen, een kopje koffie drinken en kijken of iets bestellen. We kunnen dingen bedenken, meedenken met de klant. Fireheart studio is de naam van onze studio, dat zijn wij allemaal. Ik zou graag een workshop willen opzetten, waar mensen kunnen leren, weet je, een plek waar ze kunnen experimenteren met gereedschappen, om mensen te helpen out of the box te denken. Ik wil mensen geen vak leren, maar ik wil ze eraan herinneren dat ze geweldige vaardigheden hebben. Men beperkt zichzelf te veel.

Je schrijft toch ook een boek?
Ja, ik ben op pagina 140. Eigenlijk wil ik niet doorgaan met schrijven, ik zou video’s moeten maken. Vlogs zijn persoonlijker, dat zou beter werken. Ik ben geen geweldige lezer, dus ook geen goede schrijver. Ik weet niet waar ik komma’s moet plaatsen, ik ga gewoon maar door…

Hoe dan ook, ik begon het boek te schrijven om de pijn te verzachten, over de situatie in Zuid-Afrika en mezelf als blanke en het leven dat ik leefde. De rassenscheiding. En dat beweerd wordt dat we als blanke bevoorrecht zijn, maar ik wil zeggen: ‘Nee, dat zijn we niet echt’. Ik voelde me bijna nooit bevoorrecht in mijn leven als de persoon die ik ben. Ik probeer gewoon een beetje balans te brengen, dat mensen niet alleen één kant zien. Ik probeer geen conflict te brengen, ik probeer vrede te brengen.Het heet The long walk through racism, omdat Mandela het boek The long walk to freedom schreef. Het wijst ook op de negatieve dingen die de blanken deden, maar je kijkt niet naar een bevolking, je kijkt naar een regering. Een groepje die dat soort levensstijl voor hun eigen voordeel wilden. Daar had niet iedereen baat bij, de meesten van ons hebben door die beslissing geleden. Niet iedereen was blij met hoe het was. Net als nu: niemand is blij met het dragen van maskers. Maar we hebben geen autoriteit. Andere mensen nemen de beslissing. Dus dat is het voorbeeld… Wat kunnen we doen tegen deze regering? Toen we stemden, stemde 68% van de mensen voor gelijkheid van de zwarte mensen. In Zuid-Afrika werd je in elkaar geslagen door de politie als je haar te lang was. Blanke mensen slaan blanke mensen in elkaar en iedereen die in de buurt is en zich niet aan hun regeltjes houdt.

We zijn machteloos, dat is mijn hele toespraak in mijn boek. We moeten over alle dingen kunnen stemmen. Dat moet een mogelijkheid zijn. Wat als ze beginnen met het neerschieten van mensen die geen masker dragen? Wat kunnen we doen? Wie controleert de staat.